Historiek

Predikherenklooster als erfgoedcomplex en bibliotheek

Het barokke klooster uit de 17de eeuw draagt de sporen van haar rijke geschiedenis. Licht en ruimte creëren er een unieke micro-kosmos, van de prachtige zolder tot de feeërieke pandgangen en de bijzondere kerk. Na de grondige renovatie heeft het klooster een nieuwe bestemming als bibliotheek van de 21ste eeuw gekregen. Het is een ontmoetingsplek voor de buurt, de stad en de wereld. Een gastronomisch restaurant, een koffiebar, een culturele performance- en tentoonstellingsruimte, co-working space: dynamiek gegarandeerd.

Oorsprong Predikheren

Begin 13de eeuw richtte de Spaanse kanunnik Dominicus Guzmán de Ordo Praedicatorum of Orde der Predikbroeders op, ook wel dominicanen genoemd. Deze bedelorde zette zich in eerste instantie in voor de strijd tegen de ketterij, in het bijzonder de katharen in Zuid-Frankrijk. Pas later kregen ze de voornamer klinkende naam ‘predikheren’.

In de daaropvolgende decennia verspreidde de orde zich razendsnel over Zuid- en West-Europa. Al in 1228 is er een stichting in Gent, gevolgd door Brugge, Leuven, Utrecht, Antwerpen, enz. Het Antwerpse klooster heeft rond 1300 bezittingen in Mechelen, maar voorlopig komt het hier niet tot een kloosterstichting.

Oorsprong Predikherenklooster als kweekschool en uitvalsbasis voor 'het leger van God'

In 1629 moesten de Predikheren van ’s Hertogenbosch uit hun klooster vluchten voor de nieuwe heersers van de stad, de Nassau’s, aanhangers van het calvinisme.
Als strenge en overtuigde katholieken, aanhangers van het ware geloof – 'Veritas' was hun lijfspreuk – en vaandeldragers van de Inquisitie en de Contrareformatie, waren ze in het calvinistische noorden niet langer gewenst.

Na jaren van omzwervingen streken deze ‘gezanten van het woord Gods’ omstreeks 1650 neer in Mechelen. Diep genoeg in het katholieke zuiden, in de schaduw van het aartsbisschoppelijk paleis, maar toch dicht genoeg bij hun oude woonplaats om, vanuit hun Mechelse uitvalsbasis, het calvinistische noorden al rondtrekkend te blijven bestoken met vurige preken. Ze stichtten in 1654 een klooster en focusten zich op het opleiden van missionarissen die het woord van God moeten verkondigen – volledig binnen hun traditie als geleerden die het goed kunnen uitleggen…

Omdat ze altijd bleven vasthouden aan de idee dat ze ooit zouden terugkeren naar Den Bosch, verwierven de Predikheren slechts weinig gronden. Maar dankzij hun verbale overtuigingskracht wisten ze zich binnen te werken in aristocratische kringen, waar rijke mannen én vrouwen investeerden in kloosters om hun sociale positie te versterken. Daarnaast verwierven ze ook inkomsten uit het bedelen.
Tegen 1720 hadden ze genoeg verzameld om te starten met de bouw van een nieuwe kloosterkerk.

Wanneer de kerk vijftien jaar later klaar is, leggen de Predikheren zich toe op kunstwerken, meubilair en andere interieurelementen die hun woonplaats de nodige grandeur moeten geven. Want ook al vormden ze een bedelorde met relatief strenge voorschriften, ze hielden van het rijkelijke, goede leven. Lekker eten en drinken, mooie interieurs en verstrengeling met de politieke macht: ze lieten zich niet voor niets Predikheer noemen. Dat de paus van Rome een wit gewaad draagt, net zoals de Predikheren, is geen toeval. Met de Franse Revolutie verandert het klooster fundamenteel: de Fransen eigenen zich het gebouw toe en sluiten het klooster.

Militaire periode

Het werd korte tijd een opvangtehuis voor arme bejaarden en daarna een militair hospitaal met krijgsarsenaal. Na WOI werd het complex een militaire kazerne, Kazerne Delobbe, genoemd naar Lt. Generaal Hector Delobbe die zich tijdens de Eerste Wereldoorlog eervol had onderscheiden. Het duurt tot 1977 dat het laatste regiment verhuist naar Peutie en het gebouw leeg komt te staan. 

In 1980 werd het een beschermd monument, maar pas aan het begin van de 21ste eeuw beginnen de plannen te rijpen om er de nieuwe stedelijke bibliotheek te huisvesten volgens een nieuw, hedendaags concept.